Osoba, która prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą jest jedyną osobą, która odpowiada za przedsiębiorstwo na wszelkich możliwych płaszczyznach. Co zatem dzieje się w przypadku śmierci właściciela jednoosobowej działalności? Czy rodzina zmarłego przejmuje odpowiedzialność za firmę, a przede wszystkim za jej długi?

Konsekwencje prawne

Po śmierci właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej organy prowadzące ewidencję ludności przekazują informację o zgonie do CEIDG. W ten sposób działalność zostaje automatycznie wykreślona z rejestru. Urząd Skarbowy również zostaje powiadomiony o śmierci przedsiębiorcy. Nie ma zatem konieczności składania żadnych deklaracji za zmarłego, w tym VAT i PIT. Właściwy dla siedziby firmy US zajmie się wszystkimi formalnościami. Urząd ma obowiązek poinformować spadkobierców o ewentualnych zobowiązaniach zmarłego – należnościach wynikających z nieuregulowanych podatków lub powstałych przez okres prowadzenia działalności nadpłatach. Urząd poinformuje też o ewentualnych toczących się względem przedsiębiorstwa kontrolach i postępowaniach.

Konsekwencje dla rodziny 

Po śmierci właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej spadkobiercy mogą, ale nie muszą przejmować majątku służącego prowadzeniu działalności przez spadkodawcę. Zwykle decyzję podejmuje się z uwzględnieniem kondycji finansowej spadkodawcy. Jeśli właściciel jednoosobowej działalności gospodarczej nie miał długów, spadkobiercy mogą przejąć cały majątek i w dalszym ciągu prowadzić firmę jako jednoosobowy przedsiębiorca (pod swoim nazwiskiem) lub w ramach spółki. Jeśli spadkodawca posiadał długi, to majątek może być przyjęty z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. W takiej sytuacji należy liczyć się z tym, że nowi właściciele będą odpowiadać za długi do wysokości majątku spadkowego, wobec czego warto najpierw rozważyć rentowność prowadzonej poprzednio firmy.

Jeśli spadkobierca zdecyduje się poprowadzić firmę zmarłego, należy podkreślić, że nie może nastąpić to automatycznie, na podstawie tego samego numeru NIP i REGON, bez względu na to, czy spadkobiercą jest małżonek lub dzieci zmarłego, chyba że będziemy mieli do czynienia z przypadkiem tzw. zarządu sukcesyjnego, którym poniżej. Spadkobierca powinien jak najszybciej założyć najpierw własną działalność, na własne nazwisko i otrzymać swój NIP. Warto tutaj podkreślić, że spadkobierca nie dziedziczy wówczas całego przedsiębiorstwa, bowiem nie wszystkie jego składniki są dziedziczne. W skład spadku wchodzą bowiem środki trwałe i wyposażenie, które było własnością zmarłego. W następnym kroku nowy właściciel firmy powinien poinformować wierzycieli zmarłego o tym, że przejął jego długi wynikające z umów z kontrahentami, zobowiązania podatkowe oraz zobowiązania wynikające z prawa pracy, jeśli przedsiębiorstwo zatrudniało pracowników.

Zabezpieczenie na wypadek śmierci 

Śmierć właściciela przedsiębiorstwa i proces wstąpienia nowego właściciela przyczynia się do wielu przestojów w działalności, które mogą niekorzystnie wpłynąć na kondycję i opinię firmy. W celu zminimalizowania tego problemu powstała ustawa o zarządzie sukcesyjnym. Właściciel firmy jeszcze za życia powinien powołać zarząd sukcesyjny. Taki organ stanie się tymczasowym zarządem przedsiębiorstwa właśnie na wypadek śmierci aktualnego właściciela. Zarząd sukcesyjny ustanawia się poprzez powołanie zarządcy sukcesyjnego w formie pisemnej. Osoba powołana powinna pisemnie potwierdzić, że zgadza się na pełnienie takiej funkcji. W ostatnim kroku należy dokonać wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego. Zarząd ten po śmierci właściciela może funkcjonować maksymalnie do dwóch lat, w specjalnych przypadkach sąd może przedłużyć ten czas do lat pięciu. Jest to optymalny czas na załatwienie wszystkich niezbędnych formalności.

W Polsce funkcjonuje dziś ponad 3 mln jednoosobowych działalności gospodarczych. Warto wiedzieć, co w sytuacji, kiedy umiera właściciel takiej jednoosobowej firmy. Już na samym początku jej funkcjonowania warto pomyśleć o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego. Dobrym pomysłem może być również nawiązanie współpracy z radcą prawnym, który podpowie, w jaki sposób zabezpieczyć swoją działalność i będzie służył pomocą w bieżącym funkcjonowaniu firmy.

źródło: radcowie-prawni.waw.pl – prawo spadkowe podział majątku