Obrzęki to nic innego jak gromadzenie się płynu wysiękowego lub przesiękowego w przestrzeniach pozakomórkowych i pozanaczyniowych. Mogą one dotyczyć wszystkich narządów i tkanek. Najczęściej jednak stwierdza się tzw. obrzęki kończyn dolnych. Jakie są przyczyny, objawy oraz metody leczenie poszczególnych ich typów? – o tym w dalszej części artykułu.
Obrzęk kończyn dolnych – rodzaje
W zależności od mechanizmu powstawania oraz podstawowych objawów, obrzęki dzieli się na kilka podstawowych rodzajów. Wśród nich można wyróżnić między innymi:
- Obrzęki limfatyczne – powstają w wyniku zablokowania naczyń limfatycznych (chłonnych) odpowiedzialnych za odprowadzanie chłonki z przestrzeni pozanaczyniowej. Klasycznym ich przykładem są obrzęki kończyny górnej pojawiające się u pacjentek poddanych zabiegowi odjęcia piersi czy węzłów chłonnych pachowych (u kobiet tych upośledzony jest odpływ chłonki z kończyny górnej po stronie operowanej).
- Obrzęki żylne – są prawdopodobnie najczęstszą postacią obrzęków kończyn dolnych. Powstają w wyniku upośledzonej drożności żył, skutkującej wzrostem ciśnienia żylnego krwi i przesączaniem się płynu do przestrzeni pozanaczyniowej. Obrzęki żylne kończyn dolnych zazwyczaj stanowią powikłania przewlekłej choroby żylnej, ale mogą pojawiać się również u osób zdrowych pozostających przez wiele godzin w pozycji siedzącej. W takich przypadkach upośledzona jest bowiem praca tzw. pompy mięśniowej odpowiadającej za sprawny przepływ krwi w kierunku serca.
- Obrzęki lipidowe (tłuszczowe) – występują wyłącznie u kobiet i związane są z nadmiernym przerostem tkanki podskórnej. Najczęściej dotyczą kończyn dolnych, a ich powstawanie można tłumaczyć wpływem żeńskich hormonów płciowych.
Obrzęk kończyn dolnych – objawy
Cechą charakterystyczną wszystkich rodzajów obrzęków jest powiększenie się obwodu danej kończyny. Inne objawy mogą być mniej lub bardziej symptomatyczne dla poszczególnych ich typów. Tak więc, obrzęki limfatyczne najczęściej mają w początkowym stadium charakter asymetrycznego obrzęku ciastowatego (ślad po ucisku palca utrzymuje się przez dłuższą chwilę). W późniejszym etapie choroby dominują cechy obrzęku twardego (ślad po ucisku palca się nie pojawia) oraz skłonność do nawracających zakażeń skóry. Co więcej, obrzęk limfatyczny kostki i ogólnie kończyny dolnej może charakteryzować się również palcami kiełbaskowatymi oraz stwardnieniem skóry przodostopia i nasady drugiego palca.
Jeśli chodzi o obrzęk kończyn dolnych żylny, to ma on charakter asymetrycznego obrzęku ciastowatego pojawiającego się zwłaszcza wieczorami lub po dłuższym pozostawaniu w pozycji siedzącej czy stojącej. W większości przypadków towarzyszą mu inne objawy przewlekłej choroby żylnej, takie jak żylaki, białe blizny zanikowe, wypryski żylne, a w skrajnych przypadkach również owrzodzenia podudzi. Nieleczony obrzęk kończyn dolnych może prowadzić do obrzęku limfatyczno-żylnego.
W tym miejscu nie sposób nie wspomnieć o charakterystycznych cechach obrzęku tłuszczowego. Jest ona symetryczny, bolesny (nasila się w ciągu dnia) i najczęściej obejmuje łydki i uda (stopy i kostki zwykle nie są objęte schorzeniem). Warto podkreślić, że skóra objęta obrzękiem jest bardzo wrażliwa na wszelkiego rodzaju urazy i podatna na powstawania siników.
Obrzęk kończyn dolnych – leczenie
Leczenie obrzęków kończyn dolnych jest procesem skomplikowanym i zazwyczaj bardzo niezrozumiałym dla pacjentów. Wiele pytań, takich jak „obrzęk limfatyczny nóg – leczenie?” pozostaje niestety bez odpowiedzi. Przykładowo obrzęk limfatyczny kostki leczy się zatem poprzez stosowanie kompleksowej terapii antyobrzękowej, na którą składa się drenaż limfatyczny manualny oraz kompresjoterapia (np. stosowanie pończoch uciskowych). Podobną formę terapii można stosować także w przypadku obrzęków u podłoża, których leży przewlekła choroba żylna. U niektórych pacjentów konieczne bywają również interwencje chirurgiczne. Przykładowo bardzo skuteczną formą leczenia obrzęku tłuszczowego jest chirurgiczna liposukcja.
Analizując statystyki wyszukiwanych przez internautów fraz, można zauważyć znaczny wzrost częstości występowania zapytań typu „obrzęk limfatyczny nóg leczenie”. Fakt ten jest skorelowany z notowaną przez lekarzy zwiększoną ilością pacjentów cierpiących na tego typu schorzenia i brakiem społecznej świadomości na temat metod ich terapii oraz profilaktyki.